شناسایی و رتبه‌بندی عوامل روان‌شناختی مؤثر بر تحمل درد در بیماران مبتلا به اختلالات مزمن

چکیده

هدف این پژوهش شناسایی و رتبه‌بندی مؤلفه‌های روان‌شناختی مؤثر بر تحمل درد در بیماران مبتلا به اختلالات مزمن با بهره‌گیری از رویکرد آمیخته‌ی اکتشافی بود تا ابعاد روانی مؤثر بر درک و سازگاری بیماران با درد مزمن تعیین گردد. این پژوهش از نوع آمیخته‌ی اکتشافی متوالی (کیفی–کمی) بود. در مرحله‌ی کیفی، داده‌ها از طریق مرور نظام‌مند منابع علمی داخلی و خارجی و تحلیل محتوای استقرایی با استفاده از نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۴ استخراج شد تا مؤلفه‌های روان‌شناختی اصلی شناسایی گردند. در مرحله‌ی کمی، پرسش‌نامه‌ی محقق‌ساخته مبتنی بر یافته‌های کیفی بین ۱۸۰ بیمار مبتلا به درد مزمن ساکن تهران توزیع شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۶ و آزمون فریدمن برای رتبه‌بندی عوامل روان‌شناختی تحلیل گردید. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که تفاوت معناداری میان عوامل روان‌شناختی مؤثر بر تحمل درد وجود دارد (χ²=96.215، Sig=0.000). بالاترین میانگین رتبه مربوط به تاب‌آوری روانی (6.87) و پس از آن تنظیم هیجان (6.54) و خودکارآمدی و کنترل درونی (6.21) بود. کمترین میانگین رتبه به نگرش‌های شناختی نسبت به درد (3.79) اختصاص یافت. این نتایج نشان داد که عوامل روان‌شناختی نظیر تاب‌آوری، خودکارآمدی و تنظیم هیجان نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان تحمل درد بیماران دارند. تحمل درد پدیده‌ای چندبعدی است که تحت تأثیر تعامل مؤلفه‌های روان‌شناختی، شناختی و اجتماعی قرار دارد. تقویت تاب‌آوری، آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان و ارتقای خودکارآمدی می‌تواند به بهبود تحمل درد و ارتقای کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلالات مزمن منجر شود.