بررسی اثربخشی درمان شناختی بک بر اجتناب شناختی، برانگیختگی و تجارب تجزیه‌ای در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه

چکیده

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یکی از شایع‌ترین اختلالات اضطرابی است که با نشانه‌هایی همچون اجتناب شناختی، برانگیختگی شدید و تجارب تجزیه‌ای همراه است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی بک بر کاهش این علائم در بیماران مبتلا به PTSD انجام شد. طرح پژوهش نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون–پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری سه‌ماهه بود. جامعه آماری شامل کلیه بیماران مبتلا به PTSD مراجعه‌کننده به کلینیک‌های روان‌شناسی و روان‌پزشکی غرب تهران در سال ۱۴۰۳ بود. نمونه‌گیری به روش هدفمند انجام شد و ۳۰ نفر از بیماران انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (درمان شناختی بک؛ ۱۵ نفر) و کنترل (۱۵ نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش طی ۱۲ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای تحت درمان شناختی بک قرار گرفتند، در حالی‌که گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه اجتناب شناختی (CAQ)، پرسشنامه برانگیختگی (DARQ) و مقیاس تجارب تجزیه‌ای (II-DES) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و نرم‌افزار SPSS-22 تحلیل شد. نتایج نشان داد درمان شناختی بک موجب کاهش معنادار اجتناب شناختی، برانگیختگی و تجارب تجزیه‌ای در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شد (p<0/01). همچنین نتایج در مرحله پیگیری پایدار ماند. این یافته‌ها بیانگر آن است که درمان شناختی بک می‌تواند به‌عنوان یک روش کارآمد در بهبود علائم PTSD و ارتقای سلامت روان بیماران به‌کار گرفته شود.